Misschien heb je altijd gedacht dat komkommer vooral bestaat uit water en qua voedzaamheid verder niet zo veel te bieden heeft. Dat blijkt niet zo te zijn! De komkommer heeft meer in z’n mars dan het gebruik als augurk of als oogmaskertje. Om een tipje van de sluier op te lichten: hij zit boordevol gezonde voedingsstoffen. Niet voor niets is deze plant binnen veel traditionele leefwijzen een graag geziene gast: in de Ayurveda, de klassieke Indiase geneestraditie, wordt de komkommer op allerlei verschillende manieren gebruikt. In dit artikel nemen we een kijkje in de rijkdom van de komkommer. We nemen je mee langs wat weetjes over de komkommer, een aantal gezondheidsvoordelen en natuurlijk een recept voor komkommersap.
De Komkommer
De komkommer (Cucumis sativus) is officieel een vrucht (geen groente) uit de Cucurbitaceae familie. Daar deelt hij met de pompoen, de courgette en de watermeloen z’n krullende ranken, mooie bloemen en klimgrage karakter. Als je een komkommerzaadje in vruchtbare grond langs je heg plant, trek je de komkommers in de herfst zo tussen de beukenblaadjes uit.
De komkommer wordt al ruim 3000 jaar gecultiveerd in West-Azië: in India bestaan er een groot aantal verschillende soorten. In het oude Egypte en het oude Mesopotamië at men komkommers. De Romeinse keizer Tiberius was zo gesteld op z’n dagelijkse portie verse komkommer, dat de plant ook ’s winters verbouwd werd door middel van kassen met spiegelende steen om het zonlicht te weerkaatsen. De Romeinen gebruikten de komkommer ook na schorpioenenbeten. In de 17de eeuw raakte het eten van ongekookte groenten voor lange tijd erg uit de mode: men dacht dat het gevaarlijk was en vond de komkommer “alleen geschikt voor koeien”. Sommigen denken dat de naam “Cucumber” afkomstig is van “cowcumber”.
Komkommer als Ayurvedisch middel
In de Ayurveda wordt de komkommer al millennia lang vereerd om z’n verkoelende kwaliteiten. In de oud-Indiase traditie draait alles om balans, en de balans tussen hitte en kou en tussen nat en droog is bijzonder belangrijk. In het Sanskriet heet de komkommer ook wel sushitalam, oftewel “bijzonder verkoelend” en ook in het Engels kennen we de uitspraak “cool as a cucumber”. Alle kwaaltjes die te maken hebben met te veel “vuur” of hitte in het systeem, hebben dus baat bij komkommer, aldus de Ayurveda. Onderschat het belang van een beetje verkoeling dus niet!
11 voordelen van Komkommersap voor je gezondheid
Ook de moderne wetenschap begint de waarde van de komkommer in te zien. De plant bevat zeker meer voedingsstoffen dan een glas water, zoals we zien in deze tabel, voor 50 gram of een half kopje komkommer:
- 7.8 calorieën
- 1.9 gram koolhydraten
- 0.3 gram eiwit
- 0.1 gram vet
- 0.3 gram vezels
- 8.5 microgram vitamine K (11 % ADH)
- 1.5 milligram vitamine C (2 % ADH)
- 6.8 milligram magnesium (2 % ADH)
- 76.4 milligram Kalium (2 % ADH)
- Cucurbitacinen
Ja, ook de komkommer is een gezonde toevoeging aan je voedingspatroon. Volgens een recente studie [1] bevat de groene held tanninen en flavonoïden. Ons komkommersapje bevat bovendien ontzettend veel vitamines en mineralen. De grote hoeveelheid vitamine C helpt bijvoorbeeld bij de bescherming tegen vrije radicalen. Vrije radicalen zijn, zoals de meeste mensen inmiddels wel weten, een belangrijke oorzaak van schade aan cellen en weefsels. Meer over anti-oxidanten leer je hier.
Cucurbitacinen zijn stofjes die voorkomen in komkommers (zie je de link met het woord cucumber?) en andere kalebas-achtigen zoals pompoen.
1. Inwendige huidverzorging
Dit is een kwaliteit van komkommer die we al een beetje kennen van het welbekende plaatje van de Spa-gangster met een handdoek om haar hoofd en groene schijfjes op haar ogen. Komkommer is inderdaad een prima middel om gezwollen ogen en wallen tegen te gaan. Het hydraterende en verkoelende effect van komkommer is hierbij de sleutel [2]. Leg een paar schijfjes komkommer een kwartiertje in de ijskast en laat ze dan hun werk doen op je ogen en gezicht. Je kan ook een pasta maken van komkommer, rauwe honing en kamille of lavendel. De vitamine C in komkommer is van belang voor de vorming van collageen, wat helpt om de huid van binnenuit te versterken.
2. Ondersteunt je immuunsysteem
Ons komkommersap bevat een combinatie aan voedingsstoffen om jouw immuunsysteem ondersteuning te bieden. Zoals we weten is een goed werkend immuunsysteem onmisbaar. Komkommersap kan daarbij een goede vriend zijn. De hoeveelheden vitamine A, vitamine C, foliumzuur en zink in ons komkommersap zorgen mede voor een goede weerstand.
Een dagelijks glaasje komkommersap levert je dus voedingsstoffen die onder ander een positieve invloed hebben op het immuunsysteem.
3. Draagt bij aan de hersenfunctie
Ook voor je mentale welzijn is dagelijks een glaasje komkommersap drinken een goede toevoeging. De vitamines en mineralen in dit sapje (o.a. foliumzuur) zijn namelijk goed voor de leerprestatie, het concentratievermogen en het geheugen. Daarnaast dragen ze bij aan je geestelijke veerkracht en het is goed voor de gemoedstoestand. Komkommersap kan dus van pas komen in stressvolle periodes.
4. Verkoelend effect
Komkommer is een aloud hulpmiddeltje om de huid te koelen, bijvoorbeeld als je huid licht verbrand is door de zon. Je kan het op de huid gebruiken, als schijfjes, pulp (in de blender), of door er een pasta van te maken bijvoorbeeld met yoghurt en aloë vera. Of gebruik het Ayurvedische medicijn van komkommermelk: blend een middelgrote komkommer met een half kopje biologische melk en een half kopje water [3]. Ook de Westerse wetenschap onderkent nu het verzachtende effect van komkommersap op de huid tegen irritaties [2].
5. Ondersteunt de spijsvertering
Ons frisse komkommersapje kan je ook drinken om je stofwisseling en spijsvertering ondersteuning te bieden. Dit komt onder andere omdat dit sapje veel calcium bevat. Dit mineraal speelt een rol bij de activiteit van enzymen die betrokken zijn bij de stofwisseling. Daarnaast ondersteunt calcium het behoud van een gezonde spijsvertering. Een groot glas komkommersap is dus ideaal om te drinken naast je maaltijd.
Denk ook eens aan het maken van een sapje voor de maag met komkommer en bijvoorbeeld citroensap, munt, bleekselderij en appel. Of check ons sapje Hydrate, een verfrissend sapje met komkommer, watermeloen en kokoswater.
6. Goed voor het skelet
Niet alleen voor je spijsvertering, maar ook voor je botten is calcium een belangrijk mineraal. Calcium is namelijk van belang voor de samenstelling van je botten en helpt je botten sterk te houden. Aangezien je botten de basis vormen van een sterk en gezond lichaam is het belangrijk om je skelet dagelijks de juiste ondersteuning te bieden.
7. Goed voor het hart
De dosis vitamine B1 in ons komkommersapje heeft een gunstige invloed op je hart. Thiamine (ofwel vitamine B1) draagt namelijk bij tot de normale werking van het hart. Bovendien helpt vitamine C in dit sapje om je bloedvaten sterk en soepel te houden. Een hartstikke goede combinatie dus!
8. Goed voor de spieren
Bij elke beweging die je maakt zijn je spieren belangrijk. Zelfs je hart is een spier. Voor mensen die veel sporten zijn spieren natuurlijk extra belangrijk. Maar ook om fit en gezond ouder te worden is het belangrijk dat je spieren sterk en soepel blijven. Hier kan ons komkommersap een mooie bijdrage aan leveren. Dit frisse sapje is namelijk rijk aan mineraal kalium. Kalium speelt een rol voor de spierfunctie en het behouden van sterke en soepele spieren.
9. Hydratie voor na het sporten
We hebben het al een beetje genoemd; komkommersap is een super hydrateur. Waarschijnlijk wordt het al lange tijd gebruikt als een natuurlijke ‘elektrolyten-drank’. Tegenwoordig heb je de AA’s en de Mountaindews, maar hoeveel meer plezier doe je je lichaam met bijvoorbeeld een sapje van komkommer en watermeloen?
Op een warme dag, tijdens ziekte of na intensief bewegen en zweten is dit een fijne manier om je lichaam van extra vocht te voorzien en tegelijkertijd het pure, zuivere water tot je te nemen dat uit deze groenten en fruit afkomstig is. Ook heerlijk verkoelend op een warme dag is een blend van komkommer, munt, water en citroen en je zult je verbazen hoe lekker het is om daar een beetje zeezout in te doen.
10. Helpt bij vermoeidheid
Tot slot is komkommersap ook nog eens een goed drankje om een gebrek aan energie te helpen verminderen. Heb je een drukke periode voel je je vermoeid? Dan kan komkommersap een uitstekende toevoeging zijn. Verschillende vitamines en mineralen in dit drankje (o.a. vitamine C en B-vitamines) helpen om vermoeidheid te verminderen.
Heeft komkommer ook gezondheids risico’s?
Je zou het misschien niet denken, maar de komkommer is niet in alle omstandigheden en in alle hoeveelheden de gezondste snack. Zoals je hierboven kan lezen heeft de plant veel krachtige werkzaamheden en sommigen daarvan zijn niet altijd handig! Het hoge vochtgehalte van komkommer zorgt er bijvoorbeeld voor dat je vaak moet plassen en dat kan bijvoorbeeld tijdens zwangerschap of tijdens een congres lastig zijn.
Verder kan de komkommer bij sommige mensen winderigheid veroorzaken. Als je maag gevoelig is voor kool, broccoli en ui, kan je de komkommer ook beter met wat voorzichtigheid behandelen.
Cucurbitacinen zijn er in vele varianten en sommigen kunnen juist schadelijk zijn voor het lichaam. Dat risico zal je nooit lopen als je een komkommer in de winkel koopt (of een komkommersapje), maar wel als je ze zelf groeit: als een komkommer (of een pompoen of een courgette) bitter smaakt, kun je hem beter niet eten!
Het laatste, nogal vreemde ‘risico’ is dat mensen met melk-allergieën soms een reactie kunnen hebben op komkommer. Dat heeft niets met de komkommer zelf te maken, maar wel met het waslaagje dat op (ook vaak biologische) komkommers wordt aangebracht: daar zit een bestandsdeel in dat afkomstig is uit melk.
Is komkommersap gezond?
Al met al zijn wij van mening dat komkommersap absoluut gezond is. De verschillende vitamines en mineralen die het levert en het hoge vochtgehalte zijn allemaal super belangrijke kwaliteiten die onze lichamen goed kunnen gebruiken. En dan nog die stralende, helderen ogen na een komkommer maskertje, natuurlijk.
Maar overdrijf niet: je hoeft nou ook weer geen drie komkommers per dag te eten en doe tijdens een griepje misschien een beetje rustig aan met deze groene vriend.
Komkommersap Recept
Medical Medium Anthony Williams beveelt een sapje aan van twee hele komkommers zonder andere ingrediënten. Neem daarvoor twee biologische komkommers, hak ze in kleinere stukken (met schil!) en laat deze door de (slow)juicer gaan. Een blender kan je ook gebruiken, maar volgens Williams is het wel belangrijk om daarna de vezels eruit te zeven door het sap door een fijne zeef of kaasdoek te laten lopen.
Vind je het bovenstaande sapje toch iets te saai? Dan geven we je hier een iets smaakvoller alternatief.
Ingrediënten:
– 1/2 komkommer
– 3 stengels bleekselderij
– 1 citroen
– 2 takjes munt
– 2 takjes peterselie
– 1 groen appeltje
– optioneel: een halve gele paprika
Was alle ingrediënten. Ook biologische komkommers bevatten vaak een waslaagje, dus je doet er goed aan om ze een beetje te schrobben. Verwijder de schil van de citroen en de zaadjes van de paprika, als je die gebruikt. Als de munt houtachtige stokjes heeft, kan je de blaadjes er beter afhalen. Snijd alle ingrediënten in stukken van ongeveer drie centimeter en voer ze één voor één aan je sap-pers. En klaar is dit heerlijke frisse, hydraterende en verkoelende sapje. Super geschikt voor een ontzuringskuur en een immune boost.
Je kan dezelfde ingrediënten ook in een blender sappen; gebruik dan een fijnmazige zeef of een kaasdoek om de vezels uit het sapje te zeven.
Conclusie
De komkommer heeft meer in z’n mars dan wij gedacht hadden! Zowel in eeuwenoude tradities als in de moderne wetenschap worden z’n gezonde kwaliteiten onderkend: in sapjes, smoothies en salades brengt hij veel belangrijke voedingsstoffen en gezonde eigenschappen. Wij zien de komkommer graag veelvuldig terug in ons dieet.
